Yapay zeka... İzliyor, öğreniyor, bizi tanıyor ve günden güne gelişiyor.
Yapay Zeka (Artificial Intelligence) konusu konuşulmaya başlandığında, başta 80'ler ve 90'lar jenerasyonu bireyleri olmak üzere hemen herkes için ilk akla gelen Terminatör, Alien, Artificial Intelligence, Matrix vb. bilim kurgu yapımlarındaki insan yerine düşünebilen makinelerin imajlarıdır. Bu yapımlar; bir dönemin vizyonuyla yapay zekayı, doğrudan var olan zekanın yerini alacak biçimde evrilen bir alternatif ve insanoğluna bir tehdit olarak hayal etmiş ve betimlemiş, bu şekilde beyaz perdede kurgulamış ve aslında yapay zekayı günümüzdeki halinin çok çok ilerisinde bir seviyede bizlere yansıtmıştır.
Her ne kadar bu filmlerin yapay zekaya dair bize yansıttıkları bire bir olarak gerçekleşmemiş olsa da -henüz- mantıksal anlamda günümüzde geçerli durumda. Filmlerde gösterilene kıyasla yapay zekanın günümüzdeki kullanımı çok daha nano düzeyde, üstelik günlük olarak hayatlarımızın en önemli alanında bizlerle birlikte. Bu alan hangisi mi? Elimizden düşürmediğimiz telefonlarımız sayesinde günün hemen hemen her saati aktif olduğumuz sosyal medya tabii ki.
Facebook'ta takip ettiğiniz yüzlerce sayfa ve profil olmasına rağmen bunların hepsinin gönderilerinin sizin karşınıza çıkmadığına hiç dikkat etmiş miydiniz? Facebook akışınızda karşınıza çıkan gönderiler; size yapay zeka algoritmaları tarafından, daha önce baktığınız, beğendiğiniz, etkileşime girdiğiniz içerikler göz önüne alınarak gösteriliyor.
Sosyal Medya Yapay Zekası Bunu Nasıl Yapıyor?
Sosyal medya platformlarının işleyişi, tamamen makine öğrenme ve düşünmesi ile çalışan bir sistem temeline dayanıyor. Yapay zeka algoritma her bir tekil kullanıcının alışkanlıklarını (beğendiği sayfalar, etkileşime girdiği içerikler, ziyaret ettiği profil ve sayfalar ve hatta bu platformların dışında ziyaret ettiği web siteleri) depoluyor ve bu data aracılığıyla her bireye bir kullanıcı profili oluşturuyor. Yapay zeka algoritma bu profil sayesinde sizin nelerden hoşlandığınızı ve dolayısıyla gelecekte neler görmek isteyeceğinizi biliyor ve size bu bağlamda alakalı içerikleri öncelikli olarak sunuyor.
Facebook, Instagram, Twitter, LinkedIn, YouTube, Pinterest ve aklınıza gelen tüm diğer sosyal medya platformlarının temelinde yapay zeka algoritmalar var. Sosyal medyada karşınıza çıkan her gönderi, bağlantı kurmanız için size önerilen her arkadaş ve size gösterilen her reklam, sizin birey olarak sosyal ve dijital ortamlardaki alışkanlıklarınıza ve bağlantılarınıza göre size sunuluyor.
Yapay zekanın sosyal medyada kullanımını kısaca özetlemek gerekirse; makine (yapay zeka algoritma) sizi izliyor, davranışlarınızı hatırlıyor, sizin yerinize düşünüp sizin için en iyisine / uygununa karar veriyor. Aslında temel olarak bunun, yapay zekanın kullanımının, yazının başında bahsettiğimiz 80'ler ve 90'lar bilim kurgu filmlerindeki konseptinden pek de farkı yok değil mi? Dikkatli baktığımızda görüyoruz ki İnsan yerine düşünebilen makineler aslında uzak bir gelecekte değil, günlük hayatımızın tam ortasında yer alıyor.
Peki Bu İyi mi, Kötü mü?
Aslında bu bambaşka bir yazı konusu, ama yine de bir miktar farkındalık yaratmak amacıyla bahsetmemiz gerekir. Elbette sosyal medya platformları bizi yok etmeye ve dünyayı ele geçirmeye çalışmıyor -şimdilik. Aksine, bizi aile, arkadaş ve diğer bireylerle birbirimize bağlıyor. Sosyal medya sayesinde bilgi akışı çok daha hızlı. Dünyanın gittikçe daha çevrimiçi bir hal almasının bu gibi pozitif yönleri olduğu gibi potansiyel olarak zararlı yönleri olduğunu da hatırlamak gerekli.
Sosyal medyanın yapay zeka algoritması size daha iyi hizmet edebilmek için sizin hakkınızda bilgi topluyor ve sizi tanıyor. Bu bilgiler yalnızca ziyaret ettiğiniz sayfaların hangileri olduğu ile sınırlı değil. Yaşadığınız yer -sokak adresine kadar-, telefon numaranız, e-posta adresiniz, akraba ve ailenizdeki yakınların kimler olduğu ve hatta çok daha kişisel ve özel bilgileriniz -dini inancınız, finansal bilgileriniz vb.- dijital ortamdaki yapay zeka algoritmaların elinde. Bu bilgiler şimdilik yapay zekanın değil, onu elinde bulunduran kurum ve kuruluşların çıkarlarına hizmet ediyor. Her ne kadar bu kurum ve kuruluşlar sizin kişisel bilgilerinizi saklı tuttuğunun ve bu bilgilerin kimseyle paylaşılmadığının garantisini verse de bundan ne kadar emin olabiliriz değil mi (Bkz. "Facebook - Cambrigde Analytica Veri İhlali Skandalı" https://hrt.fyi/cambrd1b43 )?
Kıssadan hisse; yapay zeka şu an için katil robotları insanlığa karşı yönetmiyor, aksine görünümde insanlığa teknolojik gelişme ve bilgi akışının hızlanması konularında yardımcı görevi görüyor. Ama bir taraftan da sosyal medya ile özel hayatlarımızın içinde yer alıyor, bizi tanıyor, öğreniyor, gelişiyor. Birçok büyük teknoloji şirketi her gün daha gelişmiş yapay zekalar üzerinde çalışıyor.
Yalnızca birkaç ay önce dünyanın IT devlerinden IBM ve MIT (Massachusetts Institute of Technology), gelişmiş yapay zeka araştırması için bir ortaklık başlattı. IBM, yapay zeka alanında daha ileri gidebilmek için bu ortaklığa 10 yıllık 240 milyon dolarlık bir yatırım yaptı (Bkz. https://hrt.fyi/ibm ). Facebook, Microsoft ve daha birçok dünya çapındaki teknoloji devi de yapay zeka araştırma ve geliştirme programlarına oldukça yüklü yatırımlar yapıyor, hatta yapay zeka ile insan zekasını artırma projeleri de yürütülüyor. Bunu düşününce, eninde sonunda bu teknolojinin sosyal medyadan çok daha farklı biçimde hayatlarımızın içinde yer alacağı fikri de çok daha geçerli bir hal alıyor.
Her ne kadar yapay zekanın ileriki gelecekte nasıl bir hal alacağını, bilimkurgu filmlerindeki gibi insanlığa düşman olup olmayacağını, insan zekasının yerini alarak dünya üzerindeki dominant zeka formu olup olmayacağını kestirmek kolay olmasa da sosyal medyadan çok daha farklı şekillerde hayatlarımızı etkileyeceği aşikar. Bu yüzden biz şimdilik elimizdekiyle yetinelim, ama bunu yaparken de gelişimin farkında olmayı sürdürelim.